De artiest uit mijn boek “Mijn Dikke-ik”
Onlangs sprak ik een van mijn coachees die mij wees op het beschreven gedrag in mijn boek ‘Mijn Dikke-ik’ en dan vooral dat van de Artiest. Ze gaf aan dat ze daar veel aspecten van narcistisch gedrag in herkende. We keken samen naar een aantal voorbeelden die inderdaad ook overeenkomen met wat ik beschreef als artiestengedrag. Bijzonder is dat onlangs iemand ook aangaf ‘jouw artiest is een typische gaslighter’. ‘Het moet niet gekker worden,’ dacht ik. Maar, misschien toch wel iets om te overdenken. Kortom, dit stukje is geschreven met hulp van een paar coachees.
Herken narcistisch gedrag op de werkvloer
Een (werk)relatie met iemand met narcistische trekjes kan uitdagend zijn. Narcisten hebben een sterke drang naar controle en erkenning, waardoor de dynamiek op de werkvloer verstoord kan raken. De werkelijkheid wordt anders, en telkens zorg dit ervoor dat je als persoon gaat twijfelen aan jezelf. Hier zijn zes situaties waarin narcistisch gedrag op de werkvloer zichtbaar kan worden:
1. Je overdrijft
Wanneer je een probleem aankaart of je gevoelens uit, kan een narcistische collega of leidinggevende dit bagatelliseren. Ze wuiven je zorgen weg met opmerkingen als: “Je bent te gevoelig” of “Je maakt van een mug een olifant.” Het betekent in principe dat ze geen verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen gedrag. Uiteindelijk kan dit ervoor zorgen dat je aan jezelf gaat twijfelen en je jouw zorgen niet meer durft te delen. Het leidt er ook toe, dat de ander door deze twijfel continu aan staat. Het voert te ver om daar nu op in te gaan. Het is een keuze.
2. Ik ben niet boos, jij bent boos, spiegelen
Een narcistische collega kan gebruikmaken van projectie: een psychologisch verdedigingsmechanisme waarbij ze hun eigen emoties op jou afschuiven.
Stel, je hebt een meningsverschil en de ander reageert geïrriteerd of zelfs agressief. Toch krijg jij de schuld: “Waarom reageer je zo emotioneel?” terwijl jij juist kalm blijft. Dit soort verdraaiingen zorgen ervoor dat je je afvraagt of jij degene bent die verkeerd zit. Door dit onterecht verwijt, kan de ontvanger, wel boos worden.
3. Ik kan niet geloven dat je me aanvalt, ik krijg altijd de schuld
Narcistische collega’s of leidinggevenden zien zichzelf vaak als slachtoffer, zelfs als ze fout zitten. Uitspraken als: “Ik doe zo mijn best, maar ik krijg altijd de schuld” of “Het maakt niet uit wat ik doe, het is nooit goed genoeg.” worden gebruikt om sympathie te winnen en de aandacht af te leiden van hun eigen gedrag. Als ontvanger krijg je het idee dat je de ander iets aandoet, en dat voelt niet fijn. Hierdoor kan het lastig zijn om hen aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. Een mooi voorbeeld in een winkel: de klant zegt tegen de verkoper ‘oh, nu krijg ik de schuld’. De verkoper corrigeert en zegt ‘ik geef alleen aan wat er is gebeurd’.
4. Als je loyaal was, zou je dit doen
Wanneer een narcistische collega of leidinggevende zijn of haar zin niet krijgt, kan emotionele chantage worden ingezet. Denk aan uitspraken als: “Als je echt een teamplayer was, zou je dit gewoon doen” of “Ik dacht dat je toegewijd was, maar blijkbaar vergis ik me.” Dit zet je onder druk en kan ervoor zorgen dat je tegen je eigen grenzen ingaat om de relatie goed te houden.
5. Je had moeten weten dat ik dit belangrijk vond
Narcistische mensen verwachten dat anderen hun behoeften en wensen aanvoelen, zonder dat ze die expliciet uitspreken. Op de werkvloer kan dit zich uiten in opmerkingen als: “Het was toch logisch dat ik dit op tijd af wilde hebben?” of “Je had toch wel kunnen aanvoelen dat dit niet de bedoeling was?” Hierdoor loop je constant op eieren, bang om iets verkeerd te doen.
6. Woordensalade – eindeloos praten zonder punt
Sommige narcisten gebruiken ‘woordensalade’ om verwarring te zaaien. Ze praten langdradig en onsamenhangend, springen van hot-naar-her, waardoor je het overzicht verliest. Een voorbeeld: ‘ik werk keihard voor dit team, terwijl ik ondertussen ook nog andere projecten draai, en dan moet ik me hier ook nog zorgen over maken.’ Of ‘Je ziet niet wat voor inspanning ik doe, je neemt het maar aan alsof het de normaalste zaak van de wereld is’. Dit soort gesprekken kunnen ervoor zorgen dat je het eigenlijke probleem uit het oog verliest en uiteindelijk toegeeft aan hun wensen.
Hoe ga je hiermee om?
Herken je deze uitspraken op de werkvloer? Dan is het belangrijk om je grenzen te bewaken. Sta stil bij wat er daadwerkelijk gebeurt en laat je niet meeslepen in manipulaties. Jouw gevoelens, grenzen en professionaliteit doen ertoe, en je bent niet verplicht om mee te gaan in destructieve werkrelaties.
Dank je wel Astrid en Karin voor het delen en schrijven.
