Over (sport)voornemens, social media en de vraag: is het de moeite waard?
door Erica Gasseling
Wat zou je willen veranderen aan je gedrag?
Onlangs nam ik afscheid als docent op een Hogeschool waar ik onder anderen reflectielessen verzorgde. Een vak waarin je niet toetst op kennis, maar op zelfkennis. In een van de eerste bijeenkomsten stelde ik mijn studenten meestal een simpele, maar indringende vraag: Wat zou je willen veranderen aan je gedrag?
Daarna volgden verdiepende vragen: Waarom is dat belangrijk voor je? Hoe graag wil je dat? Wat belemmert je? Wat beperkt je? Wat levert het je op als het lukt – en wat kost het je? Kortom: vind je het de moeite waard?
Het ging mij in die lessen nooit om grootse, radicale gedragsverandering. Want de waarheid is: dat lukt zelden. Gedrag zit vaak diep ingebakken in wie we zijn en hoe we leven. Waar het wel om ging, was de ruimte om na te denken over iets dat je misschien zou willen veranderen – en om eerlijk te onderzoeken of je daar als de persoon die je bent ook echt iets voor over hebt. Kortom: wat zou je willen toevoegen? Het sportschoolabonnement als metafoor.
Een van de meest gehoorde antwoorden op de vraag wat studenten graag wilden veranderen, was: “Ik wil meer sporten.” Veel studenten hebben een abonnement bij de sportschool. Ze gaan echter niet structureel, niet van harte tenzij….er is bijna altijd wel een belemmering: voel me niet lekker, mijn vriend(in) ging niet, moe, hard gewerkt, vroeg op, laar naar bed, voelde me brak etc.
Wat mij daarin opvalt, is niet zozeer het gebrek aan discipline. Maar eerder de vraag: wat maakt dat het niet lukt(e), zelfs als je weet dat het goed voor je is?
Ik vermoed dat het iets te maken heeft met de vluchtigheid van ons bestaan. Scrollen op je telefoon is nu eenmaal leuker dan eindeloos oefeningen doen die pas later zichtbaar effect hebben. Social media bieden directe prikkels, afleiding en sociale bevestiging. Sport vraagt inzet, zweet en geduld – met een beloning die pas weken later iets voorstelt.
De omgeving als spiegel
Gedragsverandering is zelden een solistisch project. De omgeving speelt een cruciale rol. Soms motiverend, soms ontmoedigend. Denk aan opmerkingen als:
“Voor mij hoeft het niet hoor, je bent goed zoals je bent.”
“Je hebt het er steeds over, waarom doe je het dan niet gewoon?”
Beide reacties kunnen de interne motivatie ondermijnen. Want als iets niet uit jezelf komt – niet omdat jij het belangrijk vindt, maar omdat een ander het verwacht of juist afzwakt – dan is de kans op duurzame verandering klein. Mensen veranderen pas als ze daar zélf iets mee willen. En als ze daarbij mild gesteund worden, niet gepusht.
De cijfers onder de oppervlakte
Onlangs las ik een onderzoek van het RTL Nieuwspanel. Daaruit blijkt dat 43 procent van de Nederlandse social mediagebruikers worstelt met hun social media gebruik. Onder jongeren tussen de 18 en 35 jaar is dat zelfs 60 procent.
Wat vooral bleef hangen bij mij:
- 67 procent van die groep wil eigenlijk minder tijd besteden aan social media.
- Een kwart heeft al eens geprobeerd te minderen.
- Toch slaagt een groot deel daar niet in – simpelweg omdat de voordelen te groot voelen.
Want social media zijn niet alleen verslavend, het voegt ook iets toe. Snel nieuws, inspiratie, contact, herkenning. Eén panellid zei: “Ik ben alleen, maar via social media toch heel erg samen.”
De paradox van weten en niet-doen
Wat me raakt is de kloof tussen weten en doen. We weten dat sporten gezond is. We weten dat minder schermtijd goed is voor je slaap, concentratie en humeur. En toch… doen we het niet, of maar even, of halfslachtig.
En misschien moeten we daar iets eerlijker tegenover zetten dan alleen discipline en wilskracht. Misschien gaat het om de vraag: is het het mij waard? En: wat helpt mij om het vol te houden? Ik schat in dat de antwoorden te confronterend zijn en blijven we doen waar we goed in zijn: kiezen voor gemak en behoud, vermaak en spelen.
Een maand zonder social media: Mei Social Vrij
Daarom vind ik initiatieven als Mei Social Vrij hoopgevend. Mensen worden uitgedaagd om een maand minder op social media te zitten. Niet vanuit een moeten, maar vanuit nieuwsgierigheid: wat gebeurt er met je tijd, je humeur, je aandacht als je het even laat?
Vorig jaar deden zo’n 1500 mensen mee. 64 procent hield het vol. 41 procent vond het achteraf makkelijker dan gedacht. Sommigen merkten al snel dat ze productiever en vrolijker werden.
Veranderen hoeft dus niet heroïsch te zijn. Een maand proberen is óók waardevol. Misschien ligt de sleutel wel precies daar: in kleine experimenten, mildheid voor jezelf en een omgeving die niet oordeelt maar aanmoedigt.
Tot slot: wat vind jij de moeite waard, niet vanuit de verwachting van de omgeving, maar echt vanuit jezelf?
Sinds mijn afscheid als docent kijk ik met andere ogen naar het thema gedragsverandering. Het gaat niet alleen om wíllen veranderen, maar om kunnen veranderen binnen de context van ons leven. En de context is meer bepalender dan we denken.
En vooral: gun je telkens de kans te onderzoeken wat voor jou belangrijk is en niet wat anderen van je verwachten.
